Historia szkoły
- Szczegóły
- Kategoria: Historia
- Opublikowano: niedziela, 11, styczeń 2015 21:46
- Jacek Amanowicz
- Odsłony: 3825
 |
1916-2016 Historia naszej Szkoły (w rocznicę jej 100-lecia)
|
 |
Szperając w zasobach archiwalnych III Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki oraz w Archiwum Państwowym w Łodzi natknąłem się na kilka interesujących informacji, dotyczących naszej szkoły i jej wychowanków. Historia naszej szkoły¹ a nie budynku obecnie przez nią zajmowanego, ma swój początek w roku 1916r, kiedy to mocą uchwały ówczesnej
Delegacji Szkolnej przy Magistracie m. Łodzi została powołana do życia jako
„Polska 4-klasowa Szkoła Miejska”.
Przygotowano dla niej specjalny program z przewagą przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Dnia 2 października 1916 roku 165 chłopców rozpoczęło w niej naukę. Kierownikiem szkoły został mianowany Leon Starkiewicz.
W pierwszym roku swego istnienia mieściła się ona w gmachu przy zbiegu ulic Dzielnej i Skwerowej (obecnie Narutowicza i P.O.W), gdzie na jej potrzeby wynajęto pomieszczenia na pierwszym piętrze. Parter zajmowało Stowarzyszenie ”Siła”.
Na zamieszczonym na stronie 2 planie m. Łodzi z roku 1913 pokazano ten budynek jako obiekt nr 1
Następnie szkołę przeniesiono do trzy piętrowego domu mieszkalnego przy ulicy Nowo-Targowej 18 (obecnie ul. Sterlinga 18, na planie obiekt nr 2), obok którego w czasach zaboru rosyjskiego mieścił się Cyrkuł Policyjny III (obiekt nr 34 na planie ,później areszt śledczy -filia więzienia przy ul. Gdańskiej a od 1945 do 1950r więzienie Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.
 |
 |
To, że szkoła sąsiadowała z więzieniem, potwierdza w swoich wspomnieniach były wychowanek Marian Piechal (matura 1927), który pisze: „Zdawałem do Męskiego Gimnazjum Miejskiego egzamin wstępny w czerwcu 1920 roku jeszcze na ulicy Targowej. Obok było więzienie…”
„Wędrówka” Szkoły w latach 1916 – 1920-21
W roku 1920r. na podstawie zezwolenia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 4-ro klasową szkołę średnią przekształcono w pełne 8-klasowe gimnazjum o profilu przyrodniczo-matematycznym. Cały ciężar utrzymania tej placówki zobowiązał się ponosić Magistrat Łodzi, szkoła otrzymała nazwę „Męskie Gimnazjum Miejskie”
Na przełomie lat 1920/21 szkołę, już jako „Męskie Gimnazjum Miejskie”, przeniesiono dzięki usilnym staraniom dyrektora Starkiewicza z Nowo-Targowej do budynku przy ul. Sienkiewicza 44 (taki wtedy był numer tej posesji), gdzie uprzednio mieściła się rosyjska Szkoła Aleksandryjska .
Tak więc szkoła po latach tułaczki na dobre zakotwiczyła w znanym nam dobrze budynku, który powstał w latach 1881-1891 głównie z funduszy i inicjatywy łódzkiego potentata włókienniczego Scheiblera, według projektu architekta Ignacego Markiewicza (niektóre źródła podają nazwisko Hilarego Majewskiego, który jednie brał udział w dyskusjach nad projektem i jego zatwierdzaniu).
W 1921 roku patronem szkoły został marszałek Józef Piłsudski, a w 1923 roku mury szkoły opuścili pierwsi maturzyści, To oni w 1926 roku powołali do życia Stowarzyszenie Byłych Wychowanków, prezesem którego został Stanisław Sasim (ur.1901r. matura 1923).
 |
W latach 30 tych szkoła od władz miejskich otrzymała osiedle kolonijne w Grotnikach pod Zgierzem |
Dyrektor Starkiewicz kierował szkołą do 1939 roku, tj. do wybuchu II Wojny Światowej. Po wejściu wojsk hitlerowskich do Łodzi i zmianie nazwy miasta na Litzmanstadt budynek szkoły znalazł się pod jurysdykcją władz niemieckich, które przeznaczyły go na szkołę zawodową dla dziewcząt „Stadtliche Berufsschule für Mädchen”.
Urządzono w niej pracownie, m.in. krawiecką i kucharską, usunięto wszystkie symbole polskości, a również zdobiące wnętrze posągi – rzeźby Apolla i Pallas Ateny.
W auli wisiał portret Adolfa Hitlera. Pisze o tym M.Woźniakowski na stronach książki p.t. ”Było i tak i siak”. 3 lutego 1945 roku Kuratorium Okręgu Szkolnego Łódzkiego wręczyło byłemu wychowankowi szkoły Mieczysławowi Woźniakowskiemu dwa polecenia na piśmie: jedno – że ma przejąć budynek przy ul. Sienkiewicza, drugie – że powierza mu się zorganizowanie Gimnazjum i Liceum Miejskiego. Dyrektor Woźniakowski 9 lutego zwołuje pierwsze posiedzenia Rady Pedagogicznej, na której ustalono, że uroczyste otwarcie szkoły nastąpi 10 lutego, tzn w 25 rocznicę odzyskania dostępu Polski do Bałtyku. Poza tym wyznaczono termin egzaminów do I klasy gimnazjalnej na 13 lutego. Tak wyglądał początek wznowienia działalności naszej szkoły w wolnej od okupanta niemieckiego Polsce.
Patronem szkoły w 1946 roku został Tadeusz Kościuszko, a szkole nadano nazwę:
Miejskie Gimnazjum i Liceum im. T. Kościuszki.
Z dniem 1 stycznia 1949 roku szkołę „przejęło państwo”. Była to w gruncie rzeczy formalność, bo w powojennej Polsce władze „samorządowe” były praktyczni władzami państwowymi. Nasza szkoła otrzymała nową nazwę:
XXI Państwowe Liceum im. T. Kościuszki.
Taką nazwę nosiła niedługo, bo do 1 września 1949 r. Z tym dniem szkoła została na nowo przeorganizowana – na jedenastolatkę i przejęło ją Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Odtąd szkoła przyjmuje nazwę:
III Ogólnokształcąca Szkoła TPD stopnia Podstawowego i Liceum im. T. Kościuszki.
W roku 1956 „Trójka” ze szkoły męskiej stała się koedukacyjną, a w 1958 roku mury szkoły opuścił ostatni wyłącznie męski rocznik maturalny.
|
|
|
Na zdjęciu: Grono pedagogiczne szkoły z połowy lat 50 |
W latach 60-ch szkoła wzbogaciła się o nową salę gimnastyczną, kryty basen i nowe pomieszczenia klasowe.
 |
Na zdjęciu: rok 1956 – młodzież szkolna pomaga w budowie basenu |
1 września 1962 roku nastąpił podział szkoły na III Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki i Szkołę Podstawową nr 173, która mieściła się do tej pory w dobudowanej części po lewej stronie pierwotnego budynku. Od tej pory szkoła nasza nosi nazwę
III Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki.
Mimo upływu lat, zawieruch wojennych oraz przeprowadzanych remontów charakter wystroju zewnętrznego, jak i wewnętrznego, nie uległ zmianom. Ostatni remont przeprowadzono w latach 1995 – 1999 pod kierownictwem dyr. M.Kaczorowskiego i nadzorem pana Mariusza Chłądzyńskiego przywrócił szkole wystrój pałacu, co szczególnie podkreślają odrestaurowane szerokie marmurowe schody z ozdobnymi poręczami oraz przepiękna, imponująca aula.
Zmieniały się portrety na ścianach auli szkoły. Portret cara Mikołaja został zastąpiony portretem marszałka J.Piłsudskiego, namalowanym przez wychowanka naszej szkoły Henryk Plicha pod kierunkiem artystycznym prof. Ryszarda Radwańskiego. Dekoracje ściany głównej auli wykonał uczeń Paweł Świątkowski kl.I Liceum w 3-cią rocznicę zgonu J. Piłsudskiego. Portret J. Piłsudskiego został zniszczony w okresie okupacji 1939 – 1945 i po wojnie zastąpiony portretem naczelnika T. Kościuszki na koniu. Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej zniknęła też z auli tablica pamiątkowa sponsora i popiersie Scheiblera.
Staraniem Stowarzyszenia pojawiały się portrety zasłużonych dla szkoły pedagogów, między innymi: dyrektorów Leona Starkiewicza i Mieczysława Woźniakowskiego oraz nauczycieli Janiny Gastmanowej, Zugmunta Hajkowskiego, Zofii Karasek, Wandy Kosińskiej-Lorentzowej, Stanisława Kulejowskiego, Wacława Kralkowskiego, Zygmunta Lorentza, Jana Radwańskiego, Lucjana Siewierskiego.
Z inicjatywy i dzięki wysiłkowi warszawskiej Delegatury Stowarzyszenia w 1966 roku, podczas jubileuszowego zjazdu 50-lecia Szkoły odsłonięto przed budynkiem pomnik założyciela i pierwszego dyrektora Leona Starkiewicza, dłuta Mariana Wnuka, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Szkołą od jej powołania do życia aż do chwili obecnej kierowali niżej wymienieni dyrektorzy:
| Leon Starkiewicz | 1916 - 1939 |
| Mieczysław Woźniakowski | 1945 - 1959 |
| Bolesław Dębski | 1959 - 1971 |
| Bolesław Kuroczkin | 1971 - 1979 |
| Radzisław Olbrychowski | 1979 - 1991 |
| Marek Kaczorowski | 1991 - 2002 |
| Irena Rajch | 2002 - 2007 |
| Maria Włodarczyk | od 01.09.2007 |
To oni wraz z podległym im „ciałem pedagogicznym” dbali o edukację i wychowanie szerokiego grona uczniów szkoły. To im – my, absolwenci „Trójki” - oddajemy hołd i niesiemy gorące podziękowania za ich wysiłek i mozolny trud nauczania oraz wpojenie przywiązania do szkoły. Życiorys dyrektora Leona Starkiewicza spisany w 1957 roku przez jego córkę możemy znaleźć klikając w poniższy link:
Poniżej przedstawiamy zdjęcia grobu Leona Starkiewicza w Busku-Zdroju: współczesne z aplikacji grobonet.pl , drugie - widok z lat 60-tych - udostępnione przez kol. Ewe Cynamon ze zborów jej ojca.
Szkoła nasza za wyniki pracy i zasługi została wyróżniona następującymi odznaczeniami:
| 1. Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego | - 1966r. |
| 2. Honorową Odznaką Łodzi | - 1966r. |
| 3. Złotą Odznaką Pamiątkową PCK | - 1969r. |
| 4. Złotą Odznaką Honorową TPPR | - 1971r. |
| 5. Medalem 550-lecia Łodzi | - 1974r. |
| 6. Medalem Komisji Edukacji Narodowej - | - 1975 r. |
| 7. Zbiorową Nagrodą Ministra Oświaty i Wychowania | - 1975r. |
| 8. Medalem za Zasługi dla UNESCO | - 1979r. |
Poza wymienionymi wyżej odznaczeniami szkoła posiada wiele dyplomów uznania oraz listów gratulacyjnych i pochwalnych. O poziomie pracy grona pedagogicznego III LO świadczą jednak najlepiej wyniki promowania uczniów oraz liczba absolwentów przyjętych na wyższe uczelnie, których udział procentowy waha się od lat systematycznie w granicach od 82 do 93.
Od szeregu lat absolwenci obchodzą w szkole „lecia” swych matur. Tradycyjnie już od 1989 roku uroczyście obchodzone są tzw. „Złote Matury”
| 1989 – absolwenci z 1939 |
| 1995 – absolwenci z 1945 |
| 1999 – absolwenci z 1946, 47, 48 i 49 |
| 2000 – absolwenci z 1950 |
| 2001 – absolwenci z 1951 |
| 2002 – absolwenci z 1952 |
| 2003 – absolwenci z 1953 |
| 2004 – absolwenci z 1954 |
| 2005 – absolwenci z 1955 |
| 2007 – absolwenci z 1957 (wydano księgę pamiątkową) |
| 2008 – absolwenci z 1958 (wydano księgę pamiątkową) |
| 2009 – absolwenci z 1959 |
| 2011 – absolwenci z 1961 |
| 2012 - absolwenci z 1962 f |
| 2013 - absolwenci z 1963 |
| 2014 - absolwenci z 1964 - najliczniejszy w historii - 105 osób |
Niestety w 2006 i 2010 roku zabrakło chętnych do zorganizowania 50 lecia matury .
Poza tym Stowarzyszenie organizuje Zjazdy Koleżeńskie. Od roku 1986 organizowane są co pięć lat.
Dotychczas odbyło się trzynaście takich Zjazdów; ostatni w 2023 roku opóźniony o dwa lata z powodu ogłoszonej pandemii:
| 1936 – na 20- lecie Szkoły |
| 1947 – na 30- lecie Szkoły |
| 1957 – na 40- lecie Szkoły |
| 1966 – na 50- lecie Szkoły |
| 1976 – na 60- lecie Szkoły |
| 1986 – na 70- lecie Szkoły |
| 1991 – na 75- lecie Szkoły |
| 1998 – na 80- lecie Szkoły - opóźniony o 2 lata z powodu remontu szkoły |
| 2001 – na 85- lecie Szkoły |
| 2006 – na 90- lecie Szkoły |
| 2011 – na 95- lecie Szkoły |
| 2016 - na 100- lecie Szkoły |
| 2023 – na 105- lecie Szkoły - opóźniony o 2 lata z powodu pandemii |
|
|
W historii szkoły obowiązki Prezesa Stowarzyszenia Wychowanków pełnili:
| Stanisław Sasim (matura 1923) w latach 1926-1927 |
| Henryk Zys (matura 1925) w latach 1927 - ? |
| Henryk Golański (matura 1927) w latach 1933-1934 |
| Roman Wypych (matura 1929) w latach 1934- ? |
| Stefan Jankowski (matura ?) w latach 1957-1958 |
| Stanisław Cynker (matura 1928) w latach 1958-1960 |
| Jerzy Łatkowski )matura ?) w latach 1960-1988 |
| Marian Gwizdka (matura 1933) w latach 1988-1992 |
| Stanisław Olek (matura 1952) w latach 1992-1998 |
| Jan Walas (matura 1951) w latach 1998-2006 |
| Jacek Amanowicz (matura 1953) w latach 2006-2016 |
| Henryk Grunert (matura 1958) w latach 2016-2023 |
